Wymienniki

Niektórzy producenci zwiększają sprawność odzysku ciepła stosując w centrali wentylacyjnej dwa wymienniki krzyżowe w szeregu

W centrali wentylacyjnej znajduje się wymiennik ciepła (urządzenie jest wtedy nazywane rekuperatorem), w którym ciepło z powietrza wywiewanego (a więc o temperaturze pokojowej) przenika do powietrza świeżego (o temperaturze takiej jak na zewnątrz domu). Najczęściej jest to wymiennik krzyżowy, w którym są utworzone wąskie kanaliki poprowadzone w ten sposób, że kiedy przez jeden ich rząd przepływa powietrze świeże, to przez sąsiedni powietrze wywiewane.

Ciepło bez problemu przenika przez cienkie ścianki wymiennika a jednocześnie nie dochodzi do zmieszania obu strumieni powietrza. Nie ma zatem możliwości przenikania zapachów i zanieczyszczeń z powietrza usuwanego do nawiewanego (chyba że wymiennik jest marnej jakości, z nieszczelnościami). Sprawność odzysku ciepła w takich wymiennikach sięga 70%. Łącząc szeregowo dwa wymienniki, można ją zwiększyć do ponad 80%. Podobny efekt osiąga się, stosując tak zwany wymiennik przeciwprądowy (jego sprawność dochodzi do 95%), w którym droga strumieni powietrza jest dłuższa niż w wymienniku krzyżowym, kanały dla powietrza ciepłego i zimnego są wzajemnie równoległe (w krzyżowym prostopadle), a powietrze ciepłe płynie w kierunku przeciwnym niż zimne.

Rzadziej są stosowane wymienniki obrotowe (popularne w dużych instalacjach wentylacyjnych). Wymiennik ma formę bębna, który stale się obraca (jest napędzany silnikiem elektrycznym) . Jest on zrobiony z masy akumulującej ciepło. Wewnątrz niej, równolegle do osi obrotu, są liczne wąskie kanały, którymi przepływa powietrze. Bęben, obracając się, powoduje, że kanały znajdują się na przemian w strumieniu powietrza ciepłego - ogrzewając się, i zimnego - któremu oddają ciepło. Taka konstrukcja nie gwarantuje całkowitego odseparowania powietrza świeżego od zanieczyszczonego - jest więc możliwe przenikanie nieprzyjemnych zapachów do powietrza nawiewanego. Sprawność odzysku ciepła tego typu wymienników przekracza 80%. Ich zaletą jest znikoma tendencja do pokrywania się szronem charakterystyczna dla wymienników krzyżowych. Trzeba bowiem wiedzieć, że rzeczywista sprawność odzysku ciepła jest niższa od deklarowanej przez producentów przede wszystkim właśnie z powodu konieczności odmrażania wymiennika, który w ujemnej temperaturze od wewnątrz pokrywa się szronem. Zwykle jest do tego zużywana część odzyskiwanej energii, niektórzy producenci stosują w tym celu dodatkowe nagrzewnice elektryczne, które jednak podnoszą koszty eksploatacji. Do tego dochodzą jeszcze straty ciepła przez obudowę rekuperatora i ścianki kanałów wentylacyjnych. A więc rzeczywista sprawność odzysku ciepła dwóch identycznych urządzeń może być różna w zależności od warunków, w jakich pracują.